Burada kısaca tuzlu su akvaryumlarında ışığın ne kadar önemli olduğuna değinmeye çalışacağım.
Genelde hepimiz önce tatlı su akvaryumlarına sahip olmuşuzdur.Ardından deniz akvaryumu (marine ya da reef) kurmaya heveslenmişizdir.Bu nedenle hemen şu soru aklımıza gelir.Acaba daha önceki akvaryumlarımda kullanmakta olduğum aydınlatma ürünlerimi tuzlu su akvaryumumda da kullanabilir miyim? Mevcut T8 Flüoresanlar başlangıç aşamasında kullanılabilir.Ancak dikkat edilmesi gereken bir husus vardır.Akvaryumun yüksekliği 50 cm ve üzerinde ise bu aydınlatma ürünlerinin yeterli gelmeyeceğidir.Işıklandırmada özellikle yaşatılmak istenen canlılara dikkat etmek gerekir.Işık ihtiyacı yüksek olan küçük polipli mercanlar akvaryumunuzda bulunuyor ise T8 artık hiçbir işe yaramaz hale gelir.Mevcut ışık bu canlılarıın ihtiyacını karşılayamayacaktır.
T8: T8 olarak ifade edilen Flüoresanlar heryerde bulabileceğimiz ev aydınlatması için de kullanılan 26 mm çapındaki aydınlatma ürünleridir.T5 olarak adlandırılan Flüoresanlar ise çok daha ince, yaklaşık 16 mm çapındadır.
T5 ve T8 Flüoresanlar örnekleri
T5’in en büyük avantajı çok daha ince olmasıdır.Bu sayede daha fazla aydınlatma ürünü akvaryumun kapağına monte edilebilir.Ayrıca elektronik balastların kullanılabilir olması ve lambaların güçlü olması ışık şiddetlerinin daha fazla olmasına olanak sağlamaktadır.Ama kullanım ömürleri hala 1 yıl dır. İster T5 ister T8 ya da HQI olsun 1 yıl sonra mutlaka yenileri ile değiştirilmelidirler.
Tuzlu su için elverişli olan lambalar 10K ile 15K arasında olmalıdır.Sadece beyaz Flüoresanlar kullanmamaya da dikkat edilmelidir.Mavi lambaların da (actinic) beyaz lambalarla berbaer kullanılması gerektiği unutulmamalıdır.Denizlerde 1 metre derinlikten donra ışıktaki kırmızı tayf azalmaktadır.Bu nedenle sadece beyaz ışık iyi bir seçim olmaktan uzaktır.Actinic lambalar la ile kombinasyon yapılması doğal ortama daha yakın bir renk elde edilmesini sağlar.Diğer bir alternatif olarak bu iki lambanın karışımı olan Flüoresanlar da tercih edilebilir.Bu lambaların %60’lık kısmı beyaz ışık %40’lık kısmı mavi ışık üretmektedir.
T5’in T8’e oranla bir dezavantajı vardır.O da daha fazla ısı üretmesidir.Bu özelliğinden dolayı kapalı kapakların içersinde T5 kullanımı problem teşkil edebilir.Bu nedenle kapak içersinde kullanılacak bir bilgisayar fanı soruna çözüm olabilir.
T5 lambaların ayarlanabilir ışık şiddetine sahip modelleri zor da olsa piyasada bulunmaktadır.Bu modeller kullanark gün doğumu gün batımı efektleri yaratılabilir.
İyi bir ışık elde etmek için sadece aydınlatma ürünü yeterli değildir.Reflektör kullanılması burada çok büyük önem taşır.Doğru yerleştirilmiş reflektörler ile 2 hatta bazen 3 kat verim artışı sağlanabilir.Yapılan en büyük yanlışlardan bir tanesi reflektör kullanmadan lambaları doğrudan kapağa bağlamak ya da bütün lambalar için tek bir reflektör kullanmaktır.Her bir lamba için ayrı ayrı kullanılan reflektörler verimde daha fazla artış elde edilmesine olanak sağlar.
HQI: Bu isim aslında bir üretici firmanın civa buharlı lambalar için verdiği isimdir ve zaman içersinde bu tip lambalar metal halide ya da HQI olarak adlandırılmaya başlamıştır.
Bu lambalar 5600 K’den 20.000 K’ e kadar geniş bir yelpaze içersinde satışa sunulmaktadır.
20.000K oldukça mavi bir renge sahiptir.Tuzlu su akvaryumlarında daha ziyade 10.000-14.000K arasındaki lambalar tavsiye edildir.Kelvin değeri ne kadar düşük ise ışık o kadar sarı renkli gözükür.Gün ışığı ya da beyaz ışık değerlerine sahip metal lambaların yanında actinic olarak tabir edilen lambaların kullanılması faydalı olur.
Yüksekliği 50 cm civarı olan bir akvaryumda 70-150 Watt arasında bir metal lamba kullanılması tavsiye edilir.Daha yüksek akvaryumlarda daha yüksek Watt’lı metal lambalar kullanılmalıdır.Ancak bu değerler tahmini verilen değerlerdir.Eğer mercan ya da küçük polipli canlılar akvaryumda beslenmeyecek ise metal aydınlatmaya gerek yoktur.
75 cm yüksekliğe kadar tüm akvaryumlarda T5 aydınlatma ürünlerinin çekinilmeden kullanılabileceğini söyleyebilirim. Alansal aydınlatma yapan T5 floresanları tüm akvaryum tabanını aydınlatabilecek şekilde dizmek önemli noktadır.Metal lambalar ise daha noktasal aydınlatma yaptıkları için T5’lerin aydınlatamadığı noktalara gelecek şekilde yerleştirilir ise tüm alanda hakim bir aydınlatma sağlanmış olur.
Metal lambalar yandıklarında etraflarına ultraviyole (UV) ışık yayarlar.Bu nedenle akvaryumdaki su seviyesinden 20-30 cm yüksekte tutulmalıdırlar.Bu konu özellikle lambaların değiştirilmesinde dikkat edilmesi gereken bir noktadır.Yenilenen ışık kaynağına canlıların adaptasyonunun sağlanması için ilk günler daha da tyüksekte tutulmalı.Zamanla olması gereken seviyeye indirilmelidir.
Diğer bir yanlış düşünce de metal lambaların T5’lere oranla daha daha yüksek ışık şiddetine sahip olduğudur.Böyle bir durum söz konusu değildir.Bunu belirtmekte fayda var.Mercanlar için şu daha iyi balıklar için bu lamba daha çok işe yarar gibi bir ayrım yapmak mümkün değildir.Sadece akvaryumun yüksekliğine bağlı olarak seçilecek aydınlatma ürününe dikkat edilemsi gerekir.Özellikle yüksek akvaryumlarda en alt noktalara kadar ışığın ulaşabilmesi için yüksek Watt’lı metal lambalar tercih edillmelidir.
T5’in metal lambalara oranla daha ucuz olduğunu da belirtmekte fayda görüyorum.
Aktinic Lambalar (Mavi Işık)
Sylvania -- Coralstar.
Philips -- Aqua Coral
Hagen -- Marine Glo
Sera -- Deep Sea
10.000 K Lambalar (Parlak Kuvvetli Işık)
Sylania -- Aquastar
Philips -- Aquarelle
Hagen -- Aqua Glo
Sera -- Blue Sky
